Cerkwie na Podlasiu, które warto zobaczyć – lista najpiękniejszych cerkwi
Dlaczego pojechałam na Podlasie oglądać cerkwie? W Białymstoku byłam po raz pierwszy dopiero cztery lata temu. W ramach udziału w konferencji, mieliśmy zorganizowaną wycieczkę do Puszczy Białowieskiej. Pamiętam mój zachwyt, gdy po drodze mijaliśmy kolejne wsie i cerkwie na trasie Białystok-Białowieża. Wtedy stwierdziłam, że bardzo chciałabym tam kiedyś wrócić. Okazja nadarzyła się całkiem niedawno. I muszę Wam powiedzieć, że był to naprawdę super wyjazd! Jestem zachwycona Podlasiem i po cichu planuję już kolejny wyjazd w tamte regiony. 🙂 W tekście “Cerkwie na Podlasiu, które warto zobaczyć – lista najpiękniejszych cerkwi” przedstawiam Wam najciekawsze cerkwie Podlasia. Jest to moja subiektywna lista.
Będąc już przy temacie cerkwi, gorąco polecam Wam także wpis mojego znajomego “Antka w Podróży” – Podlaskie cerkwie (przewodnik). Znajdziecie tam kolejne, ciekawe cerkwie do odwiedzenia na Podlasiu! 🙂
A na moim blogu znajdziecie inne wpisy z Podlasia:
- Tatarskie meczety w Kruszynianach i Bohonikach
- Kraina Otwartych Okiennic – co warto zobaczyć?
- Ruiny kościoła św. Antoniego w Jałówce
- Zwiedzanie Skitu Odrynki
- Podlasie – ciekawe atrakcje, które warto zobaczyć
Spis treści
Najpiękniejsze cerkwie Podlasia – lokalizacja cerkwi
Tak rozmieszczone są na mapie Podlasia wszystkie 13 cerkwi, które miałam okazję zwiedzić. 🙂
Cerkwie na Podlasiu – plan zwiedzania i godziny otwarcia
Nie sposób zobaczyć wszystkich cerkwi w 1 dzień. Ja podzieliłam zwiedzanie na 2 dni.
Zaczynając od południa, pierwszego dnia odwiedźcie cerkwie w:
- Koterce
- Grabarce
- Dubiczach Cerkiewnych
- Starym Korninie
- Orle
- Nowoberezowie
- Krynoczce
Jadąc na północ, drugiego dnia zobaczcie cerkwie w:
- Dubinach
- Łosince
- Narwi
- Trześciance
- Puchłach
- Odrynkach
Warto pamiętać, że większość cerkwi jest otwarta dla zwiedzających od 10.00 do godziny 17.00. Żeby zwiedzić wnętrza niektórych z nich, należy się wcześnie skontaktować telefonicznie z lokalną parafią.
- Cerkiew w Noboberezowie – nr tel. 604 770 532
- Cerkiew w Dubiczach Cerkiewnych – nr tel. 85 685 20 15
- Cerkiew w Starym Korninie – nr tel. 85 686 88 05
- Cerkiew w Dubinach – nr tel. 85 682 27 04
- Cerkiew w Narwi – nr tel. 85 681 60 45
- Cerkiew w Puchłach – nr tel. 85 681 55 27
- Cerkiew w Trześciance – nr tel. 85 681 55 21
- Cerkiew w Łosince – nr tel. 85 681 50 06
- Cerkiew w Koterce – nr tel. 85 657 73 31
Miejsca otwarte bez potrzeby uzgadniania terminów
- Uroczysko Krynoczka
- Skit Odrynka
- Św. Góra Grabarka
Różne kolory cerkwi – co się za nimi kryje?
Kolor niebieski – cerkwie w kolorze niebieskim symbolizują niebo, poświęcone są Matce Bożej.
Kolor zielony – cerkwie poświęcone są Duchowi Świętemu.
Kolor brązowy – brązowe cerkwie poświęcone są męczennikom.
Najpiękniejsze Cerkwie Podlasia: Narew – Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego
Z powstaniem cerki wiąże się ludowa legenda sięgająca XVI wieku. Wtedy to rzeką Narwią płynął kniaź Iwan Wiśniowiecki, który pewnego razu zauważył w szałasie przewoźnika podświetloną Ikonę św. Antoniego Pieczerskiego. Iwan był poruszony pobożnością przewoźnika i postanowił przekazać pieniądze na budowę kaplicy. Podczas powrotu do Narwi odkrył, że miejscowi nie wybudowali kaplicy, a zrąb dużej świątyni. Dzięki dalszemu pieniężnemu wsparciu powstała pierwsza cerkiew w miejscowości Narew. Druga cerkiew, która stoi do dziś, została wybudowana pod koniec XIX wieku. Niestety, w 1990 roku wnętrze cerkwi wraz z Ikoną św. Antoniego Pieczerskiego spłonęło. Na szczęście, dzięki licznemu wsparciu, wnętrze udało się odbudować.
Cerkwie na Podlasiu – Trześcianka – Cerkiew św. Michała Archanioła
W XV wieku został wybudowany dwór Trościanica, którego ruiny nazywane są Zamczyskiem i możemy je oglądać do dzisiaj. W XVI wieku założono wieś, a nazwa Trześcianka (Trościanica) pochodzi od wód zarośniętych trzciną.
Cerkiew została zbudowana w latach 1864-1867. Co ciekawe, przed modernizacją (ukończoną w 2015 roku), cerkiew była koloru brązowego. Dopiero od 5 lat możemy podziwiać jej zielone ściany, nowe (już niezabytkowe) krzyże i pozłacaną kopułę. Zamontowanie takiej kopuły i wymiana krzyży wzbudziło niesmak wśród niektórych Podlasian, którzy uznali to za brak poszanowania tradycji i kicz.
Wieś Trześcianka należy do Krainy Otwartych Okiennic.
Najpiękniejsze Cerkwie Podlasia: Puchły – Cerkiew Opieki Matki Bożej
Cerkiew w Puchłach uważana jest (i słusznie) za jedną z najpiękniejszych cerkwi na Podlasiu.
Z powstaniem parafii wiąże się ludowa legenda. W XVI wieku doszło tam do objawienia ikony Matki Boskiej Opiekuńczej. W miejscu, gdzie aktualnie stoi cerkiew, rosła sporych rozmiarów lipa, a pod nią mieszkał stary człowiek. Cierpiał on na obrzęki nóg, dlatego bardzo gorliwie modlił się o uzdrowienie. Pewnego razu, zobaczył ikonę Matki Bożej na wierzchołku lipy, i wkrótce po tym wyzdrowiał. Stąd też pochodzi nazwa wioski – w lokalnej gwarze na obrzęknięte nogi mówiono opuchli.
Na miejscu cudu, w 1756 roku wybudowano pierwszą cerkiew, która niestety spłonęła kilkanaście lat później. Obecna cerkiew została wybudowana niedługo później, bo w 1781 roku.
Cerkiew może zwiedzić także od środka – wcześniej należy skontaktować się z proboszczem parafii.
Wieś Puchły należy do Krainy Otwartych Okiennic.
Czy także w Waszej opinii cerkiew w Puchłach wyląduje na szczycie listy pt. “najpiękniejsze cerkwie Podlasia”?
Cerkwie na Podlasiu – Odrynki – Skit św. Antoniego i Teodozjusza Pieczerskich
Skit w Odrynkach to jedyna prawosławna pustelnia w Polsce. Została założona w 2009 roku przez archimandryta Gabriela, który mieszkał do jej terenie aż do swojej śmierci w 2018 roku. Aktualnie na terenie Skitu mieszkają 3 osoby.
Skit możecie swobodnie zwiedzać od 10.00 do 17.00. My byliśmy chwilę po 17.00, ale na szczęście udało nam się jeszcze pozwiedzać i porozmawiać z mnichem. Goście są tutaj naprawdę mile widziani.
Łosinka – Cerkiew św. Apostoła Jakuba
Pierwsza cerkiew w Łosinkach została wybudowana w 1778 roku dzięki wsparciu Izabeli Branickiej. Niestety, po wielu latach, budynek nie mógł być już dłużej użytkowany. Obecna cerkiew została wyświęcona w 1887 roku.
Cerkiew Opieki Matki Bożej w Dubiczach Cerkiewnych
Parafia w Dubiczach Cerkiewnych to jedna z najstarszych na Podlasiu. Powstanie parafii datowane jest na XVI wiek, a pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z 1553 roku, kiedy król Zygmunt August wydał przywilej na wybudowanie cerkwi. Niestety, pierwsza cerkiew została spalona w 1941 roku, a w jej miejscu aktualnie znajduje się pamiątkowy krzyż. Obecna cerkiew została wybudowana w latach 1946-1954. Na terenie cerkwi znajduje się stary cmentarz przycerkiewny.
Najpiękniejsze Cerkwie Podlasia – Cerkiew św. Michała Archanioła w Starym Korninie
Pierwsza cerkiew powstała w XVII wieku, na 80 lat przed objawieniami ikony Matki Bożej. Po objawieniach rozpoczęły się pierwsze pielgrzymki do Starego Kornina. W XVIII wieku wybudowano nową cerkiew, ponieważ pierwsza była w złym stanie technicznym. Ostatecznie cerkiew, którą możemy dzisiaj podziwiać, powstała pod koniec XIX wieku. Niestety, pierwotna Ikona Matki Bożej została wywieziona ze Starego Kornina w 1915 roku podczas bieżeństwa (czyli masowej ewakuacji) ludności prawosławnej i już nigdy nie wróciła do Polski.
Przy cerkwi znajdziecie studnię z cudowną wodą. Lecznicza woda pomogła mieszkańcom zwalczyć epidemię w 1710 roku.
Cerkwie na Podlasiu – Cerkiew pw. Św. Jana Teologa w Nowoberezowie
Nowobezerowo (wcześniej Nowe Berezowo) od dawna była ważnym punktem administracyjnym na mapie Podlasia. W samej wsi znajdują się trzy cerkwie i prawosławna kapliczka. Nowoberezowo było “chronione” przez dwa krzyże, które znajdują się na końcach wsi, a w centrum stoi krzyż upamiętniający przejazd cara Mikołaja II.
Cerkiew pw. Św. Jana Teologa została ufundowana przez Izabelę Branicką i zbudowana w XVIII wieku zgodnie z zasadami architektury unickiej. Jej wnętrze różni się od innych cerkwi na Podlasiu – posiada ikony pisane na zrębie ścian i suficie.
Krynoczka – Cerkiew pw. św. Braci Machabeuszów
Cerkiew została wybudowana w 1846 roku. Dwa lata później powstała kapliczka, która mieści się tuż przy źródle wody. Nazwa uroczyska – Miednoje – odnosi się do rdzawego koloru wody (słowo “miednyj” oznacza rdzawy).
Lecznicze właściwości wody znane są od XIII wieku! Źródełko odkryli mnisi, którzy szukali schronienia przed Tatarami. Wymodlili oni uzdrawiającą moc wody. Do Krynoczki wciąż odbywają się pielgrzymki. Ludzie zabierają ze sobą wodę lub obmywają swoje chore miejsce szmatką nasączoną źródlaną wodą, a następnie odwieszają chusty/ręczniki na ogrodzeniu – symbolizuje to zmycie i zostawienie choroby w Krynoczce.
Orla – Cerkiew pw. Św. Archanioła Michała oraz cerkiew pw. Św. Cyryla i Metodego
Współcześnie, miejscowość zamieszkują głównie prawosławni Białorusini. Kiedyś (XVII wiek) mieszkała tu także ludność żydowska, po której została zabytkowa synagoga.
W wiosce możecie zobaczyć dwie cerkwie – pw. Archanioła Michała (z 1797 roku) oraz cerkiew pw. Św. Cyryla i Metodego, która zlokalizowana jest na cmentarzu.
Wg lokalnych przekazów, nazwa miejscowości pochodzi od orłów, które miały tutaj swoje gniazda.
Dubiny – Cerkiew pw. Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny
Cerkiew została wybudowana w 1872 roku, na miejscu poprzedniej cerkwi, którą przeniesiono do wsi Rogacz.
W nawiązaniu do wezwania cerkwi, mieszkańcy Dubin uroczyście obchodzą święto Zaśnięcia Bogurodzicy (28.08). Przed świętem odbywa się dwutygodniowy post, a następnie rozpoczynają się procesje, msza oraz poświęcenie zbóż, kwiatów oraz ziół.
Góra Grabarka – Cerkiew Przemienienia Pańskiego
Dlaczego Grabarka stała się Świętą Górą prawosławnych? Wszystko zaczęło się od epidemii cholery. W tym czasie jeden z okolicznych mieszkańców miał objawienie, podczas którego dowiedział się, że musi udać się z krzyżem na Górę Grabarkę i wtedy zostanie uratowany. Swoje objawienie opowiedział miejscowemu księdzu, który uznał to za cud Boży. Zebrał wszystkich mieszkańców i wspólnie udali się z krzyżami na Górę. Ponadto to, ludzie wypili wodę z okolicznego strumienia. Dzięki cudownej wodzie i pielgrzymce, nikt więcej już nie umarł z powodu cholery, a ludność w podzięce Bogu wybudowała pierwszą kapliczkę na Górze Grabarce.
Każdego roku w święto Przemienia Pańskiego prawosławni pielgrzymują na Górę Grabarkę wraz ze swoimi krzyżami. Drewniane krzyże zakopywane są w lasku sosnowym, który otacza główną cerkiew.
Przed lub po zwiedzaniu Grabarki, koniecznie zajrzyjcie na pyszne jedzenie (w tym lokalną babkę ziemniaczaną) do “Smak Podlasia – Ostoja Szumiłówka”. Gorąco polecam!
Koterka – Cerkiew pw. Ikony Matki Bożej Wszystkich Strapionych Radość
Tę cerkiew wcale nie jest tak łatwo znaleźć. Cerkiew schowana jest w lesie, jadąc autem, po prawej stronie mijamy cmentarz, a tuż przed nami widać już szlaban graniczny z Białorusią. Nie zawracajcie! Trzeba dojechać pod szlaban, i skręcić w lewo – właśnie wtedy ukaże się cerkiew w całej swojej okazałości.
Historia: Cerkiew została wybudowana na początku XX wieku. Jej powstanie związane jest z pewną legendą. Otóż w dniu Świętej Trójcy (19.05) 1852 roku, jedna z kobiet doznała objawienia w uroczysku Koterka. Na pamiątkę tego wydarzenia, postawiono w tym miejscu krzyż. Krzyż następnie został przeniesiony na cmentarz, a w miejscu po krzyżu pojawiła się woda o właściwościach leczniczych. Wierni zaczęli pielgrzymować do źródełka, lecz duchowni wciąż nie chcieli uznawać tych cudów. Jednak po ponad 50 latach od objawienia, w 1906 roku, duchowni wyrazili zgodę na budowę cerkwi w miejscu dawnego objawienia.
Najpiękniejsze cerkwie Podlasia – moje wrażenia
Od dawna chciałam zobaczyć cerkwie na Podlasiu i udało mi się spełnić jedno z moich podróżnych marzeń. Myślę, że w przyszłości moja lista pt.”najpiękniejsze cerkwie Podlasia” jeszcze się wydłuży.
Jeżeli szukacie innych pięknych miejsc w Polsce, to zajrzyjcie do moich wpisów z Krakowa. Miejsca poza głównym szlakiem – Kazimierz i Podgórze. 🙂
Spodobał Wam się mój wpis “Cerkwie na Podlasiu, które warto zobaczyć – lista najpiękniejszych cerkwi”? Szukacie kolejnych inspiracji do podróży?
- Zajrzyjcie na mojego Facebook’a i Instagrama, gdzie na bieżąco zamieszczam relacje z podróży.
- Inspiracje do kolejnych wyjazdów znajdziecie w moich innych wpisach, podzielonych na odpowiednie kategorie – Polska, Europa, Afryka lub Azja.
- Różne medyczne zagadnienia, które ułatwią przygotowanie do wyjazdu, a także farmaceutyczne ciekawostki znajdziecie w zakładce “medycyna podróży“.
Po tym poście i Twoim stories na Instagramie stwierdzam, że najbardziej podobają mi się niebieskie cerkwie. Z resztą jakoś mnie to nie dziwi, w Rosji największe wrażenie zrobił na mnie Sobór Smolny w Petersburgu, który jest…niebieski! Ale! Nie miałam pojęcia, że kolory cerkwi kryją w sobie jakieś znaczenie, więc tutaj mnie mocno zaskoczyłaś 🙂 Moje ulubione z Twojego wpisu to te w Koterce, Starym Koninie, Dubiczu Cerkiewnym i ta w Narew (Narwi, Narewie? Nie jestem pewna, jak to odmienić, żeby nie popełnić gafy!). Nigdy nie miałam okazji pojechać na Podlasie, bo od nas z Podkarpacia zawsze było “bliżej” ruszyć na… Czytaj więcej »