Medycyna Podróży,  Niebezpieczne zwierzęta

Użądlenie pszczoły – co zrobić i jakie są objawy alergii?

Użądlenie pszczoły – co zrobić po użądleniu i jakie są objawy alergii? Czy to błachy temat, czy poważne zagrożenie dla zdrowia? Wszystko zależy od naszego organizmu – czy mamy alergię na jad, czy też nie, oraz od tego, gdzie użądli nas pszczoła (najgorzej, jeżeli połkniemy osę lub pszczołę wraz z napojem!) oraz, czy jednorazowo dojdzie do więcej niż jednego użądlenia. W dzisiejszym, medycznym wpisie poruszam wybrany przez Was temat dotyczący użądleń owadów błonkoskrzydłychpszczół, os, szerszeni i trzmieli. Pokażę Wam, czym te owady różnią się pomiędzy sobą, a także, gdzie w tym wszystkim znajduje się niczemu winny bąk (który często jest mylony właśnie z trzmielem).

Użądlenia przez pszczoły lub osy w okresie wakacyjnym, zdażają się niestety dość często, a około 3% (a nawet do 8%) dorosłych osób ma silną alergię (reakcję ogólnoustrojową) na jad (dlatego użądlenie może się skończyć wstrząsem anafilaktycznym).

Jeżeli interesują Was inne zagadnienia związane z medycyną podróży, to zapraszam do następujących postów:

Alergia na jad owadów błonkoskrzydłych

Uczulenia towarzyszą coraz większej liczbie ludzi na całym świecie. Alergia to nadreaktywność naszego układu immunologicznego, który w wyniku kontaktu z substancją-alergenem (która u innych ludzi nie powoduje żadnej reakcji) powoduje uwolnienie mediatorów stanu zapalnego. Prowadzi to do wystąpienia różnego rodzaju objawów (mniej lub bardziej uciążliwych), a także takich, które zagrażają naszemu życiu (wstrząs anafilaktyczny).

Jakie są składniki jadu, które powodują objawy alergii?

W skład jadu wchodzą białka (enzymy), peptydy oraz aminy.

Jad pszczoły i osy są częściowo do siebie zbliżone, ale odnotowujemy kilka znaczących różnic w ich składzie (pszczoła – np. fosfolipaza A2, melityna; osa – fosfolipaza A1, antygen 5). Ponadto, jady różnią się między sobą odczynem (jad pszczoły ma odczyn kwaśny, a osy – odczyn zasadowy).

Kiedy użądlenie pszczoły jest szczególnie niebezpieczne?

– jeżeli mamy uczulenie na jad (ryzyko wstrząsu anafilaktycznego)

– gdy pszczoła/osa ugryzie nas w okolicy ust/języka/gardła (nawet w przypadku braku uczulenia, zgon może nastąpić w 5% przypadków) lub jeżeli połkniemy pszczołę lub osę – ryzyko uduszenia poprzez obrzęk dróg oddechowych

– jeżeli użądli nas więcej niż jeden owad (tzw. użądlenie gromadne)

Profilaktyka – jak uniknąć użądlenia pszczoły?

Użądlenia są szczególnie niebezpieczne w przypadku silnej alergii na jad. Jednak nawet w takim przypadku, możemy zmniejszyć ryzyko użądleń w następujący sposób:

  • nie chodzić na boso
  • nie zakładać ubrań w jaskrawych lub ciemnych kolorach (lepiej biele lub beże)
  • unikać jedzenia słodkich rzeczy (dżemy, lody, owoce)
  • uważać podczas picia napojów
  • zamykać dokładnie kosze na śmieci, nie gromadzić koło siebie nieschowanych resztek jedzenia
  • nie używać mocno pachnących perfum i dezodorantów
  • zakładać czapkę, kapelusz na głowę
  • zachować spokój, nie próbować na siłę odganiać lub zabijać pszczoły lub osy (szczególnie osy, ponieważ zabicie powoduje uwolnienie substancji chemicznych, które prowokują inne osy do ataku); w razie ataku – zasłonić głowę
  • stosowanie repelentów (czyli popularnych środków odstraszających owady) będzie nieskuteczne

Użądlenie pszczoły u osoby nieuczulonej – jakie są objawy?

– należy jak najszybciej wyjąć żądło (w przypadku pszczoły)

– po użądleniu najczęściej pojawia się obrzęk, swędzenie, ból i zaczerwienienie skóry

obrzęk najczęściej ma wielkość do 10 cm i utrzymuje się do 24 godzin (jest to normalna reakcja organizmu na użądlenie). Obrzęk może trwać dłużej, jeżeli wraz z użądleniem doszło do zakażenia bakteryjnego rany.

– w przypadku licznych (kilkanaście lub kilkadziesiąt) użądleń (użądlenie gromadne), może pojawić się gorączka, a w cięższych wypadkach może dojść do uszkodzenia nerek, wątroby, czerwonych krwinek oraz mięśni

— nawet jeżeli nigdy wcześniej nie wystąpiło uczulenie, to pamiętajmy, że należy obserwować swój organizm – czy nie pojawiają się u nas dodatkowe objawy (np. chrypka, duszności, zawroty głowy, osłabienie). Jeżeli zauważymy u siebie pogorszenie stanu zdrowia, to musimy jak najszybciej zadzwonić na pogotowie.

Użądlenie pszczoły – objawy alergii

Reakcje po użądleniu klasyfikujemy jako:

miejscowa reakcja niealergiczna – ból, obrzęk, zaczerwienienie, objawy mijają najczęściej po 24 godzinach – taka reakcja występuje najczęściej u osoby nieuczulonej

miejscowa duża reakcja alergiczna – ból, duży obrzęk, który utrzymuje się powyżej 24 godzin

uogólniona reakcja alergiczna – 4-stopniowa klasyfikacja Muellera

Objawy uogólnionej reakcji alergicznej:

  • stopień I: pokrzywka, świąd, niepokój
  • stopień II: objawy ze stopnia I oraz co najmniej 2 objawy takie jak: obrzęk, zawroty głowy, ucisk w klatce piersiowej, bóle brzucha, biegunka, nudności, wymioty
  • stopień III: objawy ze stopnia II oraz co najmniej 2 objawy takie jak:duszności, chrypka, osłabienie
  • stopień IV: objawy ze stopnia III oraz co najmniej 2 objawy takie jak: sinica, spadek ciśnienia, utrata przytomności

uogólniona toksyczna reakcja niealergiczna – pojawia się jeżeli użądli nas kilkanaście lub kilkadziesiąt owadów jednocześnie (użądlenie gromadne)

Użądlenie pszczoły u osoby uczulonej – jakie są objawy alergii?

– należy jak najszybciej wyjąć żądło (w przypadku pszczoły)

– ryzyko wstrząsu anafilaktycznego

– im szybciej pojawią się pierwsze objawy, tym gorszy przebieg będzie mieć alergia. Pierwsze objawy mogą się pojawić już po kilku lub kilkunastu minutach, ale także po kilku godzinach lub mogą mieć charakter dwufazowy (dlatego po użądleniu należy obserwować swój stan zdrowia)

– po użądleniu (oprócz obrzęku i bólu) – może dojść do przyspieszenie akcji serca, duszności, biegunki; obrzęk może mieć powyżej 10 cm i utrzymywać się ponad 24 godziny

– gdy objawy się pogarszają, najczęściej dochodzi do spadku ciśnienia (rozwoju wstrząsu anafilaktycznego), utraty świadomości, zatrzymania akcji serca i zgonu

– aby zatrzymać rozwój wstrząsu anafilaktycznego, należy jak najszybciej podać domięśniowo adrenalinę!

Co zrobić po użądleniu? – pierwsza pomoc

usunięcie żądła (w przypadku pszczoły) – najlepiej jak najszybciej (do 30 sekund). Należy delikatnie usunąć je poprzez podważanie, np. jednym paznokciem (nie naciskać/wyciskać dwoma palcami, bo można przez przypadek wcisnąć więcej jadu do organizmu)

– jeżeli rana po żądle jest mocno zakrwawiona, należy ją odkazić i założyć opatrunek

– warto też zastosować lek przeciwuczuleniowy (przeciwhistaminowy) np. Zyrtec, Lirra

– należy obserwować, czy objawy nie pogarszają się

Jeżeli po użądleniu objawy nasilają się:

– zadzwonić po pogotowie ratunkowe

– jeżeli jest dostępna adrenalina, to jak najszybciej należy podać domięśniowo zastrzyk w udo. Dobrze, żeby w okresie letnim osoba uczulona zawsze miała ze sobą adrenalinę.

– jeżeli chory jest przytomny – ułożyć go na plecach, z nogami uniesionymi do góry – zmniejsza to ryzyko rozwoju wstrząsu; przy problemach z oddychaniem – powinien siedzieć

– jeżeli osoba jest nieprzytomna – ułożyć ją w pozycji bocznej ustalonej

– w przypadku wystąpienia wymiotów – także ułożyć chorego w pozycji bocznej ustalonej

sprawdzać pracę serca i oddech, jeżeli ustają, to do przyjazdu karetki (lub odzyskania przez chorego akcji serca i oddechu) kontynuować resuscytację krążeniowo-oddechową

Użądlenie pszczoły – jakie leki należy podać na objawy alergii i wstrząsu?

Adrenalina (epinefryna)

Rodzaje dostępnych preparatów z adrenaliną
https://indeks.mp.pl/leki/subst.php?id=261

– zastrzyk podaje się w przednioboczną część uda

– adrenalinę można podawać przez ubranie

— po podaniu zastrzyku, należy masować miejsce podania przez 10 sekund

— u dorosłych i dzieci od 30 kg – jedna dawka adrenaliny o stężeniu 1mg/1ml; u dzieci poniżej 30 kg – dawka ustalona indywidualnie na podstawie masy ciała – 0.01 mg/kg masy ciała

— jeżeli pierwsza dawka adrenaliny nie zadziałała, po 5-15 min należy podać drugą dawkę

Leki przeciwhistaminowe i sterydowe

Każdą silniejszą reakcję alergiczną na użądlenie należy skonsultować z lekarzem. Lekarz przepisze leki, które można zastosować od razu po użądleniu. Takie leki to preparaty przeciwhistaminowe (można je kupić tylko na receptę; lub w przypadku kilku wybranych substancji – na receptę – większe opakowania, lub bez recepty – mniejsze opakowania, dawka najczęściej jest taka sama) lub sterydy w tabletkach (tu już preparaty tylko na receptę, np. substancja – metyloprednizolon).

Leki przeciwhistaminowe dostępne bez recepty, które warto mieć w swojej apteczce

  • Cetyryzyna – Alerzina, Alertec WZF, Amertil Bio, Cetrix, Zyrtec UCB
  • Desloratadyna – Aleric Deslo Active, Alergo Teva, Hitaxa Fast
  • Feksofenadyna – Allegra
  • Lewocytyryzyna – Contrahist Allergy, Lirra Gem,
  • Loratadyna – Claritine Allergy, Flonidan Control

Niestety, nawet leki przeciwhistaminowe i sterydowe mogą być za mało skuteczne, jeżeli dojdzie do rozwoju wstrząsu anafilaktycznego (silnego spadku ciśnienia tętniczego) – w tym przypadku należy bezwzględnie zastosować zastrzyk z adrenaliny.

Inhalatory

Osoby, które chorują na astmę, powinny mieć także zawsze ze sobą inhalatory z lekami, które od razu rozszerzają oskrzela (np. Ventolin (Salbutamol), Pulmoterol, Serevent (Salmeterol)). Oczywiście są to leki tylko z przepisu lekarza.

Kremy

Miejsce po ugryzieniu można posmarować kremami z hydrokortyzonem, które są dostępne bez recepty. Złagodzą one obrzęk i zaczerwienienie.

Użądlenie pszczoły – domowe sposoby na objawy alergii

Jeżeli nie mamy pod ręką żadnych leków, a nie mamy poważnych objawów alergicznych, można zastosować także domowy sposoby.

  • stosowanie zimnych okładów w celu zmniejszenia obrzęku
  • przyłożenie plastrów cebuli lub ziemniaka (pomoże po użądleniu pszczoły, której jad ma odczyn kwaśny, ale nie osy, która posiada jad o odczynie zasadowym)
  • w przypadku użądlenia osy, warto przyłożyć okład np. z octu lub soku z cytryny (w celu neutralizacji zasadowego jadu)

Użądlenie pszczoły i silne objawy alergii? Zastanówcie się nad odczulaniem

W przypadku różnych alergii, niektórzy decydują się na proces odczulania, który odbywa się u lekarza alergologa. W takim przypadku, przyjmuje się specjalną szczepionkę z jadem owada.

Warto pamiętać też, że poza szkodliwym wpływem jadu pszczół zdrowie i życie osób uczulonych, pszczeli jad jest także wykorzystywany w terapii np. schorzeń reumatycznych.

Pszczoła, osa, trzmiel, szerszeń – czy wszystkie są tak samo groźne?

pszczoła – żądli tylko zaatakowana (umiera po użądleniu, ponieważ traci fragment odwłoku wraz z żądłem), jej użądlenie jest najmniej bolesne

osa – może zaatakować bez powodu, użądlenie jest dość bolesne

trzmiel – żądli tylko zaatakowany (w samoobronie), jest to bolesne użądlenie, ale jad jest mniej uczulający niż u pszczoły

szerszeń – może zaatakować bez powodu, powoduje najbardziej bolesne użądlenie ze względu na największy rozmiar żądła (może użądlić kilkukrotnie)

Pszczoła, osa, trzmiel, szerszeń – jak je rozróżnić?

pszczoła – najmniejsza (długość ciała od 1.5 do 2.5 cm), tułów posiada włoski, pszczoły nie mają bez zwężenia w talii, rudawy kolor

osa – jest trochę większa od pszczoły (od 1.5 do 1.8 cm), posiada charakterystyczny, zwężony, nieowłosiony tułów, o kolorze żółto-czarnym

trzmiel – większy (długość ciała do 3 cm) niż pszczoły i osy, gęsto owłosiony, posiada kulisty, czarny odwłok z rudymi lub ciemnożółtymi pasami

szerszeń – posiada największy rozmiar (długość ciała od 1.7 do 3.5 cm) , z wyglądu podobny jest do osy (czarno-żółty)

Czy trzmiele to bąki, a bąki to trzmiele?

Trzmiele często nazywane są bąkami. Sama też tak mówiłam przez długi czas. Jednak trzmiele i bąki, poza faktem, że są owadami, nie są wcale do siebie podobne! Trzmiel jest spokrewniony z pszczołą, a bąk to gatunek muchy. Niemniej jednak, bąk potrafi mocno ukłuć, i może być niebezpieczny dla człowieka ze względu na choroby lub pasożyty, które przenosi.

A jak je rozróżnić? Myślę, że najlepiej zobrazują to zdjęcia 🙂

Źródła:

  1. https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/urazy-wypadki/pszczola-osa-szerszen-trzmiel-roznice-aa-TWMV-yRdU-EbgQ.html
  2. https://podroze.onet.pl/przyroda/pszczola-osa-trzmiel-szerszen-jak-odroznic/n2e036v
  3. https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/urazy-wypadki/uzadlenie-przez-pszczole-lub-ose-jak-udzielic-pierwszej-pomocy-aa-Z5fK-gaVq-hUd6.html
  4. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59841,alergia-na-jad-owadow
  5. https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/urazy-wypadki/trzmiel-to-nie-bak-jak-wyglada-trzemiel-i-czy-zadli-aa-mKcr-B5My-m84h.html
  6. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.III.23.22.3.
  7. https://legionhdk.pl/pierwsza-pomoc/zasady-pierwszej-pomocy/resuscytacja-krazeniowo-oddechowa
  8. https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/procedury/137162,podawanie-adrenaliny-w-anafilaksji

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Podoba się? To podziel się z innymi.
Subscribe
Powiadom o
guest

2 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
Karolina z Rudeiczarne.pl
3 maja 2020 09:22

Zawsze myślałam, że trzmiel to Bąk! Właśnie mnie uświadomiłas, ze cale życie byłam w błędzie! I ps. Smutno mi – nie jeść lodów, dżemów, nie nosić jaskrawych ubran – ale ja to tak lubię!
Chyba mam wielkie szczęście, bo prócz komara i mrówki, nigdy mnie nic nie dziabnelo

Gosia
4 maja 2020 00:08

Taka ciekawostka na sam koniec tekstu! 😀 Ja właśnie też przez dłuższy czas żyłam w błędzie, ale jest to tak powszechnie przyjęte, że nawet teraz jak znam różnicę, to oczami wyobraźni widzę bąka jako okrągłe, czarno-żołto żądlące stworzenie. 🙂

2
0
Would love your thoughts, please comment.x