Medycyna Podróży,  Szczepienia

Tężec – informacje praktyczne

CO TO JEST TĘŻEC?

Tężec to choroba zakaźna układu nerwowego, wywołana przez beztlenowe bakterie – laseczki Clodstridium tetani

Opisthotonus in a patient suffering from tetanus – Painting by Sir Charles Bell – 1809

GDZIE BYTUJĄ BAKTERIE TĘŻCA?

  • Laseczki tężca bytują w glebie, kurzu, wodzie oraz w pokładzie pokarmowym niektórych zwierząt – wraz z odchodami bakterie trafiają później do środowiska.
  • Bakterie wytwarzają przetrwalniki, które mogą przetrwać przez wiele lat w bardzo niekorzystnych warunkach środowiskowych.
Laseczki tężca
źródło:https://www.livescience.com/64948-tetanus-unvaccinated-boy.html

JAK DOCHODZI DO ZAKAŻENIA?

  • W wyniku zanieczyszczenia rany np. glebą, do wnętrza organizmu dostają się bakterie tężca, które zaczynają produkować neurotoksynę (tetanospazminę).
  • Neurotoksyna atakuje z kolei komórki nerwowe – nieodwracalnie hamuje wydzielanie neuroprzekaźników (np. GABA), znosząc ich wpływ na napięcie mięsni szkieletowych. Choroba rozprzestrzenia się po układzie nerwowym (rdzeń kręgowy, pień mózgu).
  • Musimy uważać szczególnie na rany głębokie, ale nie bagatelizować płytkich ran, jeżeli doszło do zranienia w niehigienicznych warunkach. 

JAKIE SĄ OBJAWY CHOROBY?

  • Początki choroby przypominają objawami grypę – bóle głowy, bezsenność, zaburzenia czucia, osłabienie, nasilona potliwość, pojawia się ból w okolicy rany.
  • W postaci uogólnionej (najczęstsza postać tężca): dochodzi do charakterystycznych dla tężca silnych skurczu mięśni, szczękościsku, “uśmiechu sardonicznego”, porażenia mięśni twarzy, napadowych prężeń (wygięcie tułowaia w łuk), trudności w żuciu, bezdechu (skurcz przepony), gorączki, zaburzenia ciśnienia krwi, hipertermii i arytmii.
  • W postaci miejscowej: sztywność mięśni w okolicy rany. Rzadką odmianą postaci miejscowej jest tężec mózgowy.
  • W postaci noworodkowej: zakażenie pojawia się u noworodka, którego matka nie przyjęła szczepień przeciw tężcowi – nie przekazała dziecku przeciwciał. Do zakażenia dochodzi poprzez kikut pępowiny (wrota zakażenia).
  • Około 40% zakażonych osób dorosłych nie poddanych szczepieniom i leczeniu, umiera z powodu tężca. W przypadku noworodków, do śmierci dochodzi w 90% przypadków.
źródło:https://www.historyofvaccines.org/content/articles/tetanus

CZY TĘŻEC WYSTĘPUJE NA CAŁYM ŚWIECIE?

  • Tak! Laseczki tężca znajdują się w glebach na całym świecie. Bakterie są zdolne przetrwać przez wiele lat nawet w bardzo niekorzystnych warunkach środowiskowych, są oporne na działanie środków dezynfekcyjnych, czynników środowiska i wysokiej temperatury.
  • Tężec to poważny problem zdrowotny w Afryce, Azji i Ameryce Płd.
  • W 2010 roku z powodu tężca zmarło na świecie 58 000 niemowląt!
  • W ramach profilaktyki w krajach rozwijających się, kobietom ciężarnym podawana jest szczepionka przeciw tężcowi.
źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Tetanus#/media/File:Tetanus_world_map-Deaths_per_million_persons-WHO2012.svg

CZY ZACHOROWANIA NA TĘŻEC WYSTĘPUJĄ W POLSCE?

  • Wprowadzenie w latach 60. XX wieku obowiązkowych szczepień dla dzieci i młodzieży praktycznie wyeliminowały chorobę.
  • Najbardziej narażone na tężec są osoby starsze – powyżej 60 roku życia.
  • W 2014 roku zachorowało w Polsce 13 osób, spośród nich zmarły 4 osoby.

PROGRAM SZCZEPIEŃ PRZECIW TĘŻCOWI W POLSCE

Podstawowy program szczepień obejmuje 4 dawki szczepionki

  • w 2 miesiącu życia
  • w 3/4 mięsiącu życia
  • w 5 miesiącu życia
  • w 16-18 miesiącu życia

Szczepienia przypominające to 3 dawki szczepionki

  • w 6 roku życia
  • w 14 roku życia
  • w 19 roku życia

Są to szczepienia obowiązkowe i bezpłatne (do 19 roku życia).

BYŁEM/BYŁAM ZASZCZEPIONA JAKO DZIECKO – CZY MUSZĘ SIĘ SZCZEPIĆ PRZED WYJAZDEM?

  • Odporność na tężec po podaniu zestawu szczepień, nie jest na całe życie.
Dlatego po pełnym cyklu szczepień, zalecane są szczepionki przypominające co 10 lat.
  • Bakterie tężca występują w glebach na całym świecie, a ryzyko zakażenia jest jeszcze sporo większe w krajach o niskim standardzie higienicznym. 
źródło: https://kutv.com/features/sinclair-cares/how-to-know-when-you-need-a-tetanus-shot

RODZAJE SZCZEPIONEK

Szczepionka przeciw tężcowi to szczepionka inaktywowana, zawiera toksoid tężcowy.

Szczepionki występuje w kilku postaciach

  • T – tylko przeciw tężcowi (preparat Tetana, cena około 20-30 zł)
  • Td – przeciw błonicy i tężcowi (preparat Clodivac)
  • Tdap – przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (preparaty Adacel, Boostrix)
  • Tdap-IPV – przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis (preparat Boostrix Polio)
  • DTaP-IPV+Hib – przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b (preparaty Pentaxim, Infranix IPV+Hib)
  • DTaP-IPV+Hib+HBV – przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu b, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (preparaty Hexacima, Infanrix Hexa)

NA JAKIE RANY MUSIMY SZCZEGÓLNIE UWAŻAĆ?

  • gdy mamy głęboką, poszarpaną ranę,
  • gdy pojawia się martwica koło rany,
  • dodatkowo doszło do odmrożenia lub poparzenia,
  • ugryzło nas zwierzę (tutaj szczególnie musimy uważać na ryzyko zakażenia wscieklizną),
  • zraniliśmy się szkłem, wbiliśmy sobie drzazgę (rany kłute),
  • w ranie znajduje się ciało obce,
  • nie odkaziliśmy od razu rany (w ciągu 24 godzin),
  • rana jest zabrudzona (ziemią, odchodami).

Rany o małym ryzyku rozwoju tężca:

  • rany powierzchowne,
  • rany niezawierające martwych tkanek,
  • gdy do skaleczenia doszło w domu.
https://www.netdoktor.de/krankheiten/tetanus/

CO ZROBIĆ W PRZYPADKU ZRANIENIA I ZABRUDZENIA RANY?

  • Zalecany jest jak najszybszy kontakt z najbliższym lekarzem.
  • Rana zostanie dokładnie oczyszczona oraz zostanie podania antytoksyna przeciwtężcowa w celu neutralizacji neurotoksyny.
  • W wybranych przypadkach będzie zastosowane szczepienie

Źródło:

  1. Medycyna Podróży – Kompedium. Krzysztof Korzeniowski, rok wydania 2017, wydawnictwo PZWL
  2. Medycyna Podróży 2016/2017. Grzegorz Carowicz, Ernest Kuchar, rok wydania 2016, wydawnictwo MedPharm Polska
  3. Interna Szczeklika. Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski, rok wydania 2017, Medycyna Praktyczna, Kraków
  4. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.3.2.
  5. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/tezec/
Postaw mi kawę na buycoffee.to

Podoba się? To podziel się z innymi.
Subscribe
Powiadom o
guest

0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
0
Would love your thoughts, please comment.x